Klasyfikacja olejów silnikowych

By UGy8nyG7JJ, 12 czerwca, 2015

Dzisiejszy post rozpoczyna cykl postów dotyczących klasyfikacji olejów. Zapraszamy do lektury 🙂

Aby umożliwić rozróżnienie i porównanie ze sobą olejów silnikowych opracowano specjalne systemy ich klasyfikacji. Ze względu na ciągły rozwój technologii i stosowanie coraz nowszych rozwiązań przy budowie silników, podziały te ulegają ciągłym zmianom i modyfikacjom.

Najważniejszymi rodzajami ich segregacji są:

• Klasyfikacje według lepkości
• Klasyfikacje według jakości
• Klasyfikacja SAE (Society of Automotive Engineers)
• Klasyfikacja według API – cywilna klasyfikacja amerykańska
• Klasyfikacja według ACEA – klasyfikacja europejska
• klasyfikacja według ILSAC – klasyfikacja Międzynarodowego Komitetu Standardów i Aprobat Środków Smarnych
• Klasyfikacje według producentów silników, np. Mercedes-Benz (MB), Volkswagen (VW), Volvo, MAN, Ford, Japanese Automotive Standards Organization (JASO) itp.

Klasy lepkościowe SAE dla olejów

Najczęściej stosowaną na świecie skalą lepkości jest norma SAE J300 (Stowarzyszenie Inżynierów Samochodowych USA). Grupuje ona oleje silnikowe w dwie klasy lepkości:

• Zimowe – SAE 0W, 5W, 10W, 15W.
• Letnie – SAE 20, 30, 40, 50

Lepkość zimowa, oznaczona literą „W” (np. 10W), zawiera informację dotyczącą przydatności oleju podczas zimy. Określa najniższą temperaturę, przy której olej daje się przepompować, a także minimalną temperaturę dla której możliwe jest uruchomienie silnika.

Lepkość letnia, czyli ta występująca po myślniku (np. -40), jest odpowiednikiem lepkości oleju w temperaturze 100 st. C. Im większa jest ta liczba, tym większa jest lepkość danego oleju.

Charakterystyczną cechą nowoczesnych olejów silnikowych jest ich wysoki wskaźnik lepkości. Oznacza to, że wraz ze zmianami temperatury ich lepkość podlega mniejszym zmianom, niż w przypadku olejów o starszej formulacji. Cecha ta pozwala formułować oleje wielosezonowe takie jak SAE 10W-40, 15W-40 lub 0W40.

Klasy jakościowe API i ACEA

Najbardziej rozpowszechnionymi normami jakościowymi olejów silnikowych są normy API (Amerykański Instytut Naftowy) oraz ACEA (Stowarzyszenie Europejskich Producentów Pojazdów). Ponieważ konstrukcje silników samochodowych produkowanych w Europie różnią się od tych produkowanych w Stanach Zjednoczonych, obie organizacje preferują inne podejście do formulacji oleju.

Normy Jakościowe API dla olejów silnikowych

Normy API ustanowione przez Amerykański Instytut Naftowy zapisywane są za pomocą kodu dwuliterowego. Dzielą one wszystkie oleje silnikowe na dwie grupy:

• Oleje do silników benzynowych (SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SJ, SL, SM, SN)- Oznaczone pierwszą literą „S”, która określa typ silnika, oraz drugą literą, która zależna jest od normy jaką spełnia dana jednostka napędowa (Im dalsza litera alfabetu po literze „S”, tym norma jest nowsza i wyższa).
• Oleje do silników wysokoprężnych (CA, CB, CC, CD, CD-ii, CE, CF, CF-2, CF-4, CG-4, CH-4, CJ-4).- Oznaczone pierwszą literą „C”, która określa typ silnika, drugą literą zależną od normy jaką spełnia dana jednostka napędowa, a także w niektórych wypadkach dodatkową cyfrą określającą występowanie podnormy.

Jako że pomiędzy tymi normami występuje ograniczona kompatybilność, nie zaleca się stosowania starszych norm niż te, które dedykowane są do konkretnego modelu silnika, gdyż może to prowadzić do przyśpieszonego zużycia lub uszkodzenia całej jednostki napędowej.

Obecnie obowiązującymi normami API są:

• API SJ – Oleje paliwooszczędne o podwyższonej odporności na utlenianie, zapewniające ochronę przeciw korozji. Posiadające lepsze właściwości zarówno w niskich jak i wysokich temperaturach, współpracujące z katalizatorami.
• API SL – Zastępująca normę API SJ. Oleje przeznaczone do wszystkich silników używanych obecnie. Zapewniające doskonałą ochronę silnika w wysokich temperaturach oraz zmniejszone zużycie oleju i paliwa.
• API SM, API SN – Najnowsze specyfikacje wprowadzone w roku 2004. Określają oleje przeznaczone do silników benzynowych samochodów osobowych.
• API CF4 – Zastępująca klasyfikację API CE. Oleje do szybkoobrotowych, czterosuwowych silników diesla.
• API CF – Oleje dla silników wolnossących i doładowanych zasilanych paliwem o zróżnicowanej jakości.
• API CF2 – Zastępująca klasyfikację API CII. Oleje do obciążonych, dwusuwowych silników diesla.
• API CG-4 – Oleje dla nowoczesnych, czterosuwowych silników diesla.
• API CH-4 – Oleje do najnowszej generacji silników diesla.
• API CI-4 – Oleje dla najnowszej generacji wysokoobrotowych, czterosuwowych silników Diesla. Przeznaczone do nowoczesnych systemów katalitycznych, redukują powstawanie szkodliwych substancji.
• API CJ-4 – Najnowsza specyfikacja. Oleje dla najnowocześniejszych czterosuwowych silników wysokoprężnych. Przeznaczone do nowoczesnych systemów katalitycznych, redukują powstawanie szkodliwych substancji. Ukierunkowane pod najnowsze normy emisji spalin.

Normy Jakościowe ACEA dla olejów silnikowych

Stowarzyszenie Europejskich Producentów Pojazdów (ACEA) wprowadziło klasyfikację olejów oznaczaną dwoma znakami: literą oraz cyfrą. Litera oznacza rodzaj silnika, natomiast cyfra określoną grupę silników, w jakich dany olej może być stosowany. Według tej normy, oleje segregowane są w czterech kategoriach:

• Oleje silnikowe do silników benzynowych – oznaczone literą „A” (np. A1, A2, A3, A5)
• Oleje silnikowe do silników diesla w samochodach osobowych – oznaczone literą „B” (np. B1, B2,B3, B4, B5)
• Oleje silnikowe do silników diesla z filtrami DPF oraz układami katalitycznymi TWC w samochodach osobowych – oznaczone literą „C” (np. C1, C2, C3, C4)
• Oleje silnikowe do silników diesla w pojazdach ciężarowych – oznaczane literą „E” (np. E1, E2, E3, E4, E5, E6, E7, E9)

Lista obecnie obowiązujących norm:

ACEA A/B – Oleje wysokopopiołowe dla silników benzynowych i diesla w samochodach osobowych i lekkich dostawczych.

• A1/B1 – Oleje energooszczędne o przedłużonej trwałości i niskiej lepkości wysokotemperaturowej. Zalecane jedynie do jednostek w których norma ta jest wymagana.
• A3/B3 – Oleje do nowoczesnych, wysilonych konstrukcji, pracujących w trudnych warunkach. Odpowiedni do silników doładowanych i turbodoładowanych.
• A3/B4 – Oleje do wysilonych silników nowoczesnej konstrukcji z wtryskiem bezpośrednim o wysokich wymaganiach czystości i ochronie przeciwzużyciowej.
• A5/B5 – Oleje energooszczędne o niskiej lepkości wysokotemperaturowej. Dedykowane do silników nowoczesnej konstrukcji, do których są zalecane.

ACEA C – Oleje niskopopiołowe kompatybilne z układami katalitycznymi

• C1 – Oleje lekkobieżne i niskopopiołowe do silników benzynowych oraz diesla wyposażonych w filtry cząstek stałych (DPF) i 3-drożne układy katalityczne TWC. Zapewniają zmniejszenie zużycia paliwa i zwiększają trwałość filtrów DPF i układów TWC. Oleje najniższej lepkości wysokotemperaturowej oraz najniższymi limitami SAPS, przeznaczone do niektórych modeli silników.
• C2 – Oleje lekkobieżne o niskiej lepkości wysokotemperaturowej dla silników benzynowych i wysokoprężnych z filtrami cząstek stałych (DPF) i 3-funkcyjnymi układami katalicznymi TWC. Zmniejszają zużycie paliwa i wydłużają trwałość filtrów DPF i układów TWC. Ze względu na niską lepkość wysokotemperaturową HTHS zalecane tylko do niektórych modeli silników.
• C3 – Oleje niskopopiołowe o dobrych właściwościach, stworzone dla silników benzynowych i wysokoprężnych wyposażonych w filtry DPF i 3-drożne układy katalityczne TWC. Zwiększają trwałość filtrów cząstek stałych i układów TWC.
• C4 – Niskopopiołowe oleje o bardzo dobrych właściwościach. Stworzone dla silników benzynowych oraz diesla, które wyposażone są w filtry cząstek stałych oraz 3-drożne układy TWC. Zwiększają trwałość filtrów DPF i układów katalitycznych TWC dzięki niskiemu SAPS

ACEA E – Wysokiej jakości oleje przeznaczone do silników wysokoprężnych samochodów ciężarowych i innych dużych silników diesla

• E2, E3 – Wysokiej klasy oleje silnikowe stosowane w silnikach wysokoprężnych wolnossących i turbodoładowanych poprzednich konstrukcji – lat 80-tych i 90-tych. Normy obecnie wycofane, obowiązujące do 2004 roku.
• E4 – Oleje silnikowe stosowane w nowoczesnych silnikach pojazdów ciężarowych, które spełniają wymogi emisji spalin: Euro 1, Euro 2, Euro 3 i Euro 4. Zapewniają najwyższą ochronę przeciwzużyciową, czystość tłoków, a także skutecznie wydłużają przebiegi międzyprzeglądowe. Dedykowane do silników wyposażonych w filtry DPF, do niektórych silników z układem EGR oraz systemem SCR.
• E5 – Oleje silnikowe odpowiednie do większości silników wyposażonych w układy EGR, i systemy SCR. Dedykowane do jednostek zaopatrzonych w filtr cząstek stałych DPF. Zapewniają najwyższą czystość tłoka, dyspersję sadzy i ochronę przeciwzużyciową nowoczesnych wysokoobciążaonych silników pojazdów ciężarowych. Zalecane do pojazdów spełniających normę Euro 1, Euro 2, Euro 3, Euro 4, Euro 5 i Euro 6.
• E6 – Najwyższej jakości oleje silnikowe zapewniające skuteczną ochronę przeciwzużyciową, dyspersję sadzy i najwyższą czystość tłoków. Przeznaczone do pojazdów ciężarowych spełniających normy Euro 1, Euro 2, Euro 3, Euro 4, Euro 5 i Euro 6. Można stosować je do silników wyposażonych w filtry cząstek stałych, układy EGR i systemy SCR.
• E7 – Najwyższej klasy oleje silnikowe zapewniające ochronę przed zużyciem, czystość tłoków i turbosprężarek, dyspersję sadzy oraz dodatkową ochronę przed spolerowaniem cylindra. Zalecane do pojazdów ciężarowy spełniających wymogi: Euro 1, Euro 2, Euro 3 i Euro 4. Nie przeznaczone do silników z filtrami DPF. Dedykowane do silników zaopatrzonych w układy EGR i większości silników z systemem SCR.
• E9 – Oleje silnikowe najwyższej jakości. Stosowane w nowoczesnych silnikach ciężarówek, które spełniają normy: Euro 1, Euro 2, Euro 3, Euro 4, Euro 5 i Euro 6. Zapewniają dyspersję sadzy, najwyższą czystość tłoka oraz ochronę przeciwzużyciową całej jednostki napędowej. Można stosować je w silnikach zaopatrzonych w filtry cząstek stałych i bez nich, wyposażonych w ukłądy EGR i systemy SCR.

Niewątpliwą zaletą Europejskich norm ACEA w stosunku do norm Amerykańskich API są dokładniejsze i ściślejsze kryteria przydziału olejów do poszczególnych grup. Niestety, jej wadą są dość skomplikowane reguły kompatybilności. Większość producentów olejów zazwyczaj podaje na opakowaniach listę grup ACEA, w których olej może być stosowany, jednak niestety nie jest to regułą. Brak tego typu informacji może znacznie utrudnić dobór właściwego oleju do konkretnego modelu samochodu.

Jeśli macie uwagi – zostawcie komentarze i nie zapomnijcie ocenić nasz artykuł!